Domaći pisci

MOMO KAPOR

Generalna — Autor srpskipisci @ 21:45

Rođen je u Sarajevu 1937. godine. Diplomirao je slikarstvo 1961. godine na beogradskoj Akademiji likovnih umetnosti u klasi profesora Nedeljka Gvozdenovića. Objavio je veliki broj naslova, romana i zbirki priča. Autor je i velikog broja dokumentarnih filmova i televizijskih emisija, a po njegovim scenarijima snimljeno je nekoliko dugometražnih filmova (Bademi s onu stranu smrti, Banket (film), Valter brani Sarajevo, Džoli džokej, Kraj vikenda). Romani Una i Knjiga žalbi doživeli su ekranizaciju. Prevođen je na francuski, nemački, poljski, češki,bugarski, mađarski, slovenački i švedski jezik.

Dobrica Cosic u svojoj knjizi „Prijatelji“, na stranica 276 i 277 ovako opicuje detinstvo i mladost Mome Kapora, na osnovu rasgovora koji je sa hjim vodio novembra 2002. godine. „Trinaestog aprila 1941. Nemci su bombardovali Sarajevo i pogodili zgradu ispod Trebenica u kojoj se bila skolnila Momcilova majka ca cetvorogodisnim sincicem. U srusenoj kuci svi su bili mrtvi. Momina majka je svojim telom spasla sina. Decak se nekako izvukao iz rusevina, zakukao, pa zanemeo nad uzasom, ne znajuci kuda ce. Nasao ga je neki Rus, emigrant, lekar, sazalio se na njega i poveo ga u svoj stan. Prisvojio ga je, nije imao dete. Negovao ga je, voleo, zatrpavao igrackama da zaboravi majku i u belom mercedecu ga vozio po Sarajevu. Decko je znao da mu je ime Momcilo, prezime nije znao. Przime mu je dao dobar covek Rus, krstio ga je Momcilo Hercegnovac. Posle godinu dana zivota kod dobrog coveka, Momcilo Hercegovac se razboleo od sarlaha, pa ga je spasitelj odneo u sarajevsku bolnicu. Tu ga je pronasla majcina tetka koga ga je godinu dana trazila po Sarajevu, obavestena od nekog da je „jedno dete izasli iz srusene kuce, odakle ga je neki covek poveo sa sobom“. Kada je prezdravio od sarlaha, baba ga je odvela u svoju kucu i brinula se o njemu. Za Momcila Hercegovac brinuo je i Rus, koji se pridruzio vlasovcima–saradnicima Nemaca, cesto ga posecujuci s poklonima. Otac, koji je po povratku iz zarobljenistva, kao bankarski strucnjak, postavljen u Ministarstvu spolnih poslova u Beogradu, zbog patriotske savesti i odgovornosti tek godinu dana posle rata dosao u Sarajevo da vidi sina. Prema sinu se odnosio patrijahalno strogo i sve do smrti bio nezadavoljan sto mu se sin posvetio slikarstvu i knjzevnosti, socijalnoj i zivotnoj neizvesnosti“

Umro je u Beogradu 3. marta 2010. godine na Vojno-medicinskoj akademiji.

IVO ANDRIĆ

Generalna — Autor srpskipisci @ 21:42
 Ivo Andric (1892-1975): U Matici rodjenih crkve Svetog Ivana Krstitelja u Travniku, pod rednim brojem 70, stoji da je 9. oktobra 1892. godine rodjen Ivan, sin Antuna Andrica, podvornika i Katarine Andric, rodjene Pejic. Buduci veliki pisac rodio se u Travniku sticajem okolnosti, dok mu je mati boravila u gostima kod rodbine. Andricevi roditelji bili su Sarajlije: oceva porodica decenijama je bila vezana za ovaj grad u kojem se tradicionalno bavila kujundzijskim zanatom. Osim bavljenja istim poslom, clanove roda Andricevih vezivala je i zla kob tuberkuloze: mnogi piscevi preci, ukljucujuci i sve njegove striceve, podlegli su joj u mladosti, a sam Andric bez oca je ostao kao dvogodisnji decak. Suocavajuci se sa besparicom, Katarina Andric svoga jedinca daje na cuvanje muzevljevoj sestri Ani i njenome muzu Ivanu Matkovsiku u Visegrad. U gradu koji ce, vise nego ijedno drugo mesto, obeleziti njegovo stvaralastvo, gledajuci svakodnevno vitke stubove na Drini cuprije, Andric zavrsava osnovnu skolu, a potom se vraca majci u Sarajevo, gde 1903. godine upisuje Veliku gimnaziju, najstariju bosansko-hercegovacku srednju skolu. Za gimnazijskih dana, Andric pocinje da pise poeziju i 1911. godine u Bosanskoj vili objavljuje svoju prvu pesmu "U sumrak". Kao gimnazijalac, Andric je vatreni pobornik integralnog jugoslovenstva, pripadnik je naprednog nacionalistickog pokreta "Mlada Bosna" i strastveni je borac za oslobodenje juznoslovenskih naroda Austrougarske monarhije.
        Dobivsi stipendiju hrvatskog kulturno-prosvetnog drustva "Napredak", Andric oktobra meseca 1912. godine zapocinje studije na Mudroslovnom fakultetu Kraljevskog sveucilista u Zagrebu. U gradu na Savi, on pomalo uci, pomalo posecuje salone, druzeci se sa zagrebackom inteligencijom od koje ce na njega posebno veliki uticaj imati dvadeset godina stariji Matos. Naredne godine prelazi u Bec gde slusa predavanja iz istorije, filosofije i knjizevnosti. Becka klima mu ne prija i on, hereditarno opterecen osetljivim plucima, cesto boluje od upala. Obraca se za pomoc svom gimnazijskom profesoru i dobrotvoru, Tugomiru Alaupovicu, i vec sledece godine prelazi na Filosofski fakultet Jagelonskog univerziteta u Krakovu. Intenzivno uci poljski jezik, upoznaje kulturu i slusa predavanja vrhunskih profesora. Sve vreme pise refleksivne pesme u prozi, a u junu mesecu 1914. godine Drustvo hrvatskih knjizevnika u Zagrebu objavljuje mu sest pesama u prozi u panorami Hrvatska mlada lirika. 
        Na Vidovdan, 28. juna 1914. godine, na vest o sarajevskom atentatu i pogibiji Nadvojvode Franca Ferdinanda, Andric pakuje svoje oskudne studentske kofere i napusta Krakov: zatomljeni instinkt bivseg revolucionara goni ga u zemlju, na popriste istorije. Odmah po dolasku u Split, sredinom jula, austrijska policija hapsi ga i odvodi prvo u sibensku, a potom u mariborsku tamnicu u kojoj ce, kao politicki zatvorenik, ostati do marta 1915. godine. Medju zidovima marburske tamnice, u mraku samice, "ponizen do skota", Andric intenzivno pise pesme u prozi. 
Po izlasku sa robije, Andric biva bacen u konfinaciju u Ovcarevo i Zenicu gde ostaje sve do leta 1917. godine. Zbog ponovljene bolesti pluca, odmah odlazi na lecenje u Zagreb, u cuvenu Bolnicu Milosrdnih sestara, steciste hrvatske inteligencije koja se klonila ucesca u ratu, na strani Austrije. Tu Andric, zajedno sa konte Ivom Vojnovicem, docekuje opstu amnestiju i aktivno se ukljucuje u pripreme prvog broja casopisa Knjizevni jug. Istovremeno, pazljivo dovrsava knjigu stihova u prozi koja ce pod nazivom Ex Pontobiti objavljena u Zagrebu 1918. godine sa predgovorom Nika Bartulovica. U Zagrebu ga i zatice slom Austrougarske monarhije, a potom i ujedinjenje i stvaranje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. U danima koji neposredno prethode formalnom ujedinjenju, Andric u tekstu "Nezvani neka sute" objavljenom u zagrebackim Novostima, ostro odgovara na prve simptome nesloge u drzavi koja jos nije ni stvorena i poziva na jedinstvo i razum.
Nezadovoljan atmosferom u Zagrebu, Andric ponovo moli za pomoc dr Tugomira Alaupovica i vec pocetkom oktobra 1919. godine pocinje da radi kao cinovnik u Ministarstvu vera u Beogradu. Sudeci prema pismima koja pise prijateljima, Beograd ga je srdacno prihvatio i on intenzivno ucestvuje u knjizevnom zivotu prestonice, druzeci se sa Crnjanskim, Vinaverom, Pandurovicem, Sibetom Milicicem i drugim piscima koji se okupljaju oko kafane Moskva. Vec pocetkom 1920. godine Andric zapocinje svoju vrlo uspesnu diplomatsku karijeru postavljenjem u Poslanstvu pri Vatikanu. Te godine zagrebacki izdavac Kugli objavljuje novu zbirku pesama u prozi Nemiri, a izdavac S. B Cvijanovic iz Beograda stampa pripovetku "Put Alije Djerzeleza". 
        S jeseni 1921. godine Andric je postavljen za cinovnika u Generalni konzulat Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u Bukurestu, a iste godine zapocinje saradnju sa Srpskim knjizevnim glasnikom objavljujuci u broju 8 pricu "Corkan i Svabica". Godine 1922. premesten je na rad u Konzulat u Trstu. Tokom te godine stampa jos dve pripovetke ("Za logorovanja" i "Zena od slonove kosti"), ciklus pesama "Sta sanjam i sta mi se dogada" i nekoliko knjizevnih prikaza. Pocetkom 1923. godine on je vicekonzul u Gracu. Buduci da nije zavrsio fakultet, preti mu otkaz u Ministarstvu spoljnih poslova. Izmedu mogucnosti da fakultet zavrsi drzavnim ispitom ili odbranom doktorata, Andric bira drugu mogucnost i u jesen 1923. godine upisuje se na Filosofski fakultet u Gracu. Tokom ove godine Andric je objavio nekoliko pripovedaka od kojih se neke svrstavaju medu njegova najznacajnija prozna ostvarenja: "Mustafa Madzar", "Ljubav u kasabi", "U musafirhani" i "Dan u Rimu". U junu mesecu 1924. godine u Gracu je odbranio doktorsku tezu "Razvoj duhovnog zivota u Bosni pod uticajem turske vladavine". Petnaestog septembra, posto je odbranio doktorat, stice pravo da se vrati u diplomatsku sluzbu. Krajem godine prelazi u Beograd u Politicko odelenje Ministarstva inostranih dela. Ove godine pojavljuje se Andriceva prva zbirka prica u izdanju Srpske knjizevne zadruge u koju, pored nekih vec objavljenih u casopisima, ulaze i nove – "U zindanu" i "Rzavski bregovi". Na predlog Bogdana Popovica i Slobodana Jovanovica, godine 1926, Ivo Andric biva primljen za clana Srpske akademije nauka i umetnosti, a iste godine u Srpskom knjizevnom glasniku objavljuje pripovetke "Mara milosnica" i "Cudo u Olovu". Oktobra meseca biva postavljen za vicekonzula Generalnog konzulata Kraljevine Jugoslavije u Marseju. Sledece godine, tri meseca provodi na radu u Generalnom konzulatu u Parizu: gotovo sve slobodno vreme u Parizu Andric provodi u Nacionalnoj biblioteci i Arhivu Ministarstva inostranih poslova proucavajuci istorijsku gradu o Bosni s pocetka devetnaestog veka i citajuci korespondenciju Pjera Davida, francuskog konzula u Travniku. S proleca 1928. godine premesten je za vicekonzula u Poslanstvu u Madridu. Te godine objavljuje price "Olujaci", "Ispovijed" i "Most na Zepi". Sredinom sledece godine prelazi u Brisel, na mesto sekretara poslanstva, a u Srpskom knjizevnom glasniku pojavljuje se njegov esej "Goja". Vec 1. januara 1930. godine u Zenevi pocinje da radi kao sekretar stalne delegacije Kraljevine Jugoslavije pri Drustvu naroda. Te godine objavljuje esej o Simonu Bolivaru, pricu "Kod kazana" i tekst "Ucitelj Ljubomir". U Beogradu sledece godine izlazi i druga knjiga pripovedaka kod Srpske knjizevne zadruge u kojoj se, pored prica ranije objavljenih u casopisima, prvi put u celini stampaju "Anikina vremena", a u kalendaru-almanahu sarajevske Prosvjete pojavljuje se putopis "Portugal, zelena zemlja". Godine 1932. Andric objavljuje pripovetke "Smrt u Sinanovoj tekiji", "Na ladji" i zapis "Leteci nad morem". U martu mesecu 1933. godine vraca se u Beograd kao savetnik u Ministarstvu inostranih poslova. (Dalje)